Pilot Greece (ctd. 3) Η παιδαγωγική

Η παιδαγωγική

Τα ΠΣ του Νέου Σχολείου αξιοποιούν διαφοροποιημένες διδακτικές-παιδαγωγικές προσεγγίσεις (διαφοροποιημένη διδασκαλία).

Μέσω της βασικής αυτής προσέγγισης, επιμέρους έμφαση δίνεται:

• «στην καλλιέργεια κινήτρων για ενεργοποίηση της συμμετοχής,
• στην καλλιέργεια κλίματος αναγνώρισης και αποδοχής,
• στην καλλιέργεια επικοινωνίας και κοινωνικών αλληλεπιδράσεων,
• στην αξιοποίηση των προηγούμενων γνώσεων και εμπειριών των μαθητών στην προοπτική της υποστήριξής τους να, για επιστημονικού και μορφωτικού χαρακτήρα κατακτήσεις,
• στη διαμόρφωση ελκυστικών περιβαλλόντων μάθησης και τη σύνδεσή τους με τα περιβάλλοντα ζωής,
• στο σχεδιασμό και την οργάνωση ευκαιριών για πλούσιες εμπειρίες μάθησης που συνδέονται με τη συμμετοχή σε εγγράμματα γεγονότα και εγγράμματες πρακτικές της ευρύτερης κοινότητας,
• στην καλλιέργεια της συμμετοχής των μαθητών στη διαχείριση της μάθησης τους» (Δούκας, 2011 στο http://digitalschool.minedu.gov.gr/info/newps.php).

Οι μορφωτικοί στόχοι/ικανότητες που διατρέχουν όλα τα διδακτικά/μαθησιακά πεδία και αντικείμενα του νέου ΠΣ αποτελούν ουσιαστικά και αρχές σχεδιασμού και οργάνωσης της διδασκαλίας. Αυτές οι αρχές είναι:

1. Γνωρίζοντας και κατανοώντας: Κατανόηση βασικών εννοιών, διαδικασιών και γεγονότων. Οι μαθητές μαθαίνουν να αναγνωρίζουν τα σημαντικά χαρακτηριστικά εννοιών και διαδικασιών, να συνδέουν μιαν έννοια –ιδέα με άλλες συναφείς, μέσα από τη σύγκριση και τον εντοπισμό ομοιοτήτων και διαφορών, να μπορούν να δώσουν παραδείγματα που να αναφέρονται σε συγκεκριμένες έννοιες, να μπορούν να κατανοούν και να περιγράφουν γεγονότα, να μπορούν να κατανοούν και να αξιοποιούν διαδικασίες.
2. Διερευνώντας: Μύηση σε ερευνητικές διαδικασίες και διεργασίες. Οι μαθητές μαθαίνουν να διατυπώνουν ερωτήματα, να προσδιορίζουν προβλήματα, να σχεδιάζουν και να μεθοδεύουν διερευνήσεις, να αναζητούν απαντήσεις στα προβλήματα που έχουν τεθεί, να αναζητούν και να αξιοποιούν ερευνητικά εργαλεία, να αναλύουν και να συνθέτουν δεδομένα.
3. Επικοινωνώντας: Επικοινωνία και συνεργασία. Οι μαθητές μαθαίνουν να αξιοποιούν πολλαπλά μέσα επικοινωνίας και διαμόρφωσης νοημάτων, να επικοινωνούν και να μοιράζονται ιδέες, σκέψεις και συναισθήματα, να επικοινωνούν προκειμένου να διερευνούν ατομικά επιχειρήματα και ισχυρισμούς ή να διασαφηνίζουν ιδέες και απόψεις, να συνεργάζονται προκειμένου να αναπτύσσουν συλλογικά επιχειρήματα, να κατανοούν έννοιες, ιδέες ή διαδικασίες, να τεκμηριώνουν θέσεις, να επιλύουν προβλήματα κλπ και να συνεργάζονται προκειμένου να παράγουν έργα.
4. Συνδέοντας: Σύνδεση με τα περιβάλλοντα της ζωής. Παραγωγή και δημιουργία: Οι μαθητές μαθαίνουν να συνδέουν με τις κοινότητες, την τεχνολογία, το περιβάλλον, τον πολιτισμό, να σχεδιάζουν και να εφαρμόζουν δραστηριότητες σε οικείες και μη οικείες καταστάσεις ζωής ολοκληρώνοντας τις ερευνητικές τους προσπάθειες, να καταλήγουν σε συμπεράσματα και προτάσεις, να παράγουν έργα (ερευνητικά, καλλιτεχνικά, κατασκευαστικά κλπ), να δημοσιοποιούν τις παραγωγές τους στην κοινότητα και να δέχονται την κριτική της. (Δούκας, 2011 στο http://digitalschool.minedu.gov.gr/info/newps.php).

Από την άλλη πλευρά, η ΜμΣ λειτουργεί (i) ως ένα επιστημολογικό πλαίσιο που προεκτείνει και εξειδικεύει την παιδαγωγική μέσα από την οριοθέτηση της μάθησης, της διαφορετικότητας και των πολυγραμματισμών και (ii) ως ένα δομημένο μοντέλο/εργαλείο διδακτικού σχεδιασμού (όπως θα δούμε στην επόμενη ενότητα).

Πιο συγκεκριμένα, η ΜμΣ λαμβάνει υπόψη της τόσο τη μάθηση που αποκτιέται άτυπα (καθημερινή μάθηση) όσο και αυτή που αποκτιέται στο πλαίσιο της εκπαίδευσης και της σχολικής κοινότητας μέσα από το Πρόγραμμα Σπουδών. Το τελευταίο είναι ένα συνειδητά σχεδιασμένο πλαίσιο μάθησης ενός συγκεκριμένου κορμού γνώσης, είτε αυτό είναι μια θεωρητική περιοχή είτε πρόκειται για ένα συναφές πλαίσιο κοινωνικών δεξιοτήτων και ικανοτήτων.

Η μάθηση, σύμφωνα με την προσέγγιση αυτή, αποκτιέται καλύτερα μέσα από την ύφανση τεσσάρων γνωστικών διαδικασιών (βιώνοντας, νοηματοδοτώντας, αναλύοντας και εφαρμόζοντας ), όπως φαίνεται και στο παρακάτω γράφημα.

Επιπλέον η ΜμΣ αναγνωρίζει και να ενσωματώνει τη διαφορετικότητα των μαθητών (τον ιδιαίτερο τρόπο με τον οποίο αισθάνονται τον εαυτό τους) για πιο αποτελεσματική μάθηση. Η διαφορετικότητα αναφέρεται σε δημογραφικά χαρακτηριστικά (π.χ. το φύλο, η ηλικία, η εθνικότητα, η κοινωνικο-οικονομική ομάδα και η αν/ικανότητα) που διαμορφώνουν ένα βιολογικό αφετηριακό σημείο κατανόησης της βάσης των διαφορών μας. Αφετέρου η διαφορετικότητα είναι και ένα κοινωνικά καθορισμένο μέγεθος μέσα από τα πολιτισμικά χαρακτηριστικά/πτυχές της κοινωνικής μας βιογραφίας (εμπειρίες, αξίες, ενδιαφέροντα, κτλ.). Η αξιοποίηση της διαφορετικότητας και των γνωστικών διαδικασιών συμβάλλουν στην αίσθηση του μαθητή ότι ανήκει στη διαδικασία μάθησης. Η μάθηση είναι ένα ταξίδι μακριά από την περιοχή άνεσης του μαθητή (την καθημερινή βιωματική του εμπειρία), μακριά από τη σχετική στενότητα και τους περιορισμούς της κοινωνικής του βιογραφίας. Είναι ένα ταξίδι προσωπικού και πολιτισμικού μετασχηματισμού. Εάν η απόσταση μεταξύ της κοινωνικής βιογραφίας και της μάθησης είναι πολύ μεγάλη, η εκπαιδευτική προσπάθεια θα είναι λανθασμένη και αναποτελεσματική, ενώ εάν δεν υπάρχει καμιά απόσταση, η μάθηση θα είναι ελαχιστοποιημένη (kalantzis & Cope, 2008).

Ένα ακόμη βασικό σημείο της παιδαγωγικής της ΜμΣ είναι οι αξιοποίηση των Πολυγραμματισμών και της πολυτροπικότητας. Ο όρος πολυγραμματισμοί αναφέρεται σε δύο σημαντικές απόψεις της γλωσσικής χρήσης σήμερα. Η πρώτη είναι η πολυπλοκότητα δόμησης του νοήματος σε διαφορετικά πολιτιστικά, κοινωνικά και επαγγελματικά περιβάλλοντα. Η δεύτερη είναι η φύση των νέων επικοινωνιακών τεχνολογιών. Το νόημα δημιουργείται με τρόπους που είναι συνεχόμενα πολυσχιδείς—στους οποίους γραπτές γλωσσικές μορφές νοημάτων επικαλύπτονται με οπτικές, ηχητικές, νοηματικές, και χωροθετικές δομές νοημάτων.

Από την παρουσίαση των ΠΣ του νέου Ελληνικού Σχολείου και της ΜμΣ προκύπτει ότι τα δύο πλαίσια ακολουθούν τις σύγχρονες προσεγγίσεις μάθησης και αλληλοσυσχετίζονται διότι η ΜμΣ αποτελεί ένα συνολικό πλαίσιο αρχών της παιδαγωγικής, το οποίο μπορεί να αξιοποιηθεί από τον εκπαιδευτικό πάντα όμως στο πλαίσιο εξειδίκευσης των ΠΣ. Στον επόμενο πίνακα παρατηρούνται οι συγκλίσεις των δύο πλαισίων.

ΜμΣ	ΑΞΙΕΣ	ΣΤΟΧΟΙ	ΜΑΘΗΣΙΑΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ	ΜμΣ – επιστημολογικό παιδαγωγικό πλαίσιο
ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΣ	Κριτική Σκέψη & Συνεργασία	Αειφόρος ανάπτυξη	Γνωρίζοντας και κατανοώντας: κατανόηση βασικών εννοιών, διαδικασιών και γεγονότων	ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΗΣΗ/ΘΕΩΡΙΑ
ΠΟΛΙΤΗΣ	Δημοκρατική πολιτειότητα, δικαιώματα και υποχρεώσεις	Ενεργοί & υπεύθυνοι πολίτες	Διερευνώντας: Μύηση σε ερευνητικές διαδικασίες και διεργασίες. Οι μαθητές μαθαίνουν να Διατυπώνουν / θέτουν ερωτήματα/ προβλήματα	ΑΝΑΛΥΣΗ
ΜΑΘΗΤΗΣ/ΤΡΙΑ	Σεβασμός, εμπιστοσύνη & αυτοεκτίμηση	Δημιουργικά άτομα Που απολαμβάνουν τη μάθηση και μπορούν να τη χρησιμοποιήσουν στην προσωπική και κοινωνική τους ζωή	Επικοινωνώντας: Επικοινωνία & συνεργασία	ΒΙΩΜΑΤΙΚΗ ΜΑΘΗΣΗ
			Συνδέοντας: παραγωγή /δημιουργία και σχεδιασμοί	ΕΦΑΡΜΟΓΗ
ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΤΗΤΑ ΠΟΛΛΥΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΙ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ	Διαφοροποιημένη διδασκαλία περιεχόμενο – διεπιστημονικότητα/ διαθεματικότητα ικανότητες
Διαμορφωτική αξιολόγηση	Έμφαση στη συνεχή/διαμορφωτική αξιολόγηση βασισμένη σε κριτήρια και πολλαπλούς τρόπους συμπεριλαμβανομένης και της αυτό-αξιολόγησης

---

Προηγούμενη || Επόμενο