Pilot Greece (ctd. 1) Η Στοχοθεσία Προγράμματος Σπουδών & Προδιαγραφές
Η Στοχοθεσία Προγράμματος Σπουδών & Προδιαγραφές
Οι βασικές αρχές και ο προσανατολισμός των νέων ΠΣ αποτυπώνουν τις κατευθύνσεις του Νέου Σχολείου για ένα Ολοήμερο, Καινοτόμο, Αειφόρο, Ενταξιακό και Ψηφιακό σχολείο με βασικό χαρακτηριστικό την καθιέρωση και ενίσχυση της καινοτομίας και της δημιουργικότητας.
Σύμφωνα με τα νέα πιλοτικά ΠΣ (Δούκας, 2011 στο http://digitalschool.minedu.gov.gr/info/newps.php), σημαντικές αξίες που προάγονται είναι:
α) «το Κριτικό πνεύμα, η Ελευθερία στη Σκέψη και η Συνεργασία. Τα νέα ΠΣ δηλαδή προσβλέπουν στην εκπαίδευση δημιουργικών προσώπων:
- Με αυτογνωσία και αυτοπεποίθηση
- με Κριτική και δημιουργική στάση (ατόμων δηλαδή που μπορούν να σχεδιάζουν και να διαμορφώνουν το προσωπικό τους μέλλον, που επιδιώκουν την προσωπική ανάπτυξη, υγεία, ασφάλεια και ευημερία, που μπορούν να αναπτύσσουν σχέσεις εμπιστοσύνης και συνεργασίας με διαφορετικούς ανθρώπους και σε διαφορετικά περιβάλλοντα).
β) η Δημοκρατική αγωγή, η Υπευθυνότητα, και η συλλογικότητα. Οι μαθητές μαθαίνουν να είναι ενεργοί και υπεύθυνοι πολίτες με επίγνωση των δικαιωμάτων που έχουν και των υπευθυνοτήτων που χρειάζονται στις σύγχρονες πολυπολιτισμικές κοινωνίες γνώσει. Δηλαδή μαθαίνουν: να είναι πολίτες με ισχυρή συνείδηση της ελληνικής ταυτότητας, να κατανοούν τις αλλαγές, αλληλεπιδρούν με τις τοπικές και παγκόσμιες κοινότητες και πολιτισμούς, και να υπηρετούν τις αξίες της διαφορετικότητας, του διαλόγου, της υπευθυνότητας, της δημοκρατικής και δίκαιης κοινωνίας).
και γ) ο Σεβασμός, η Εμπιστοσύνη και η Αυτοεκτίμηση για πολίτες με κοινωνικές και περιβαλλοντικές ευαισθησίες και ικανότητες αποτύπωσης του κόσμου. Δηλαδή πρόσωπα και πολίτες που κατανοούν τη σχέση του ανθρώπινου με το φυσικό περιβάλλον, την τεχνολογία, τις επιπτώσεις στα κοινωνικά, πολιτιστικά και καταναλωτικά πρότυπα, και που συμμετέχουν στην προσωπική και κοινωνική παρέμβαση για την αειφορία» (Δούκας, 2011 στο http://digitalschool.minedu.gov.gr/info/newps.php).
Αυτές οι αξίες οικοδομούν συνολικά την αξία «της Προσωπικής και Συλλογικής Ελευθερίας» με την οποία μορφώνονται «πολίτες με κοινωνική και δημοκρατική συνείδηση εθνική και παγκόσμια» και οι οποίοι λειτουργούν ως δρώντα και υπεύθυνα πρόσωπα στην κοινωνική και πολιτισμική ζωή. Παράλληλα διασφαλίζονται και οι προσωπικές διαφοροποιήσεις και η διαφορετικότητα των μαθητών, οι οποίες νοούνται ως πηγές νέας μάθησης και κοινωνικού μετασχηματισμού (Δούκας, 2011 στο http://digitalschool.minedu.gov.gr/info/newps.php).
Επιπλέον, τα μορφωτικά γνωρίσματα αυτών των δημιουργικών, ενεργών και υπεύθυνων προσώπων και πολιτών είναι:
- «Μαθητές με θετική στάση στη μάθηση, στέρεα θεμέλια ουσιαστικών γνώσεων και ικανοτήτων που εξελίσσονται και οδηγούν τη ζωή.
- Μαθητές με ικανότητες να μαθαίνουν αυτόνομα και από διαφορετικές πηγές, να συνεργάζονται και να αναπτύσσουν διαπροσωπικές σχέσεις, ικανότητες επίλυσης προβλημάτων, να καλλιεργούν την υπευθυνότητα , ειλικρίνεια και αυτοπεποίθηση, να μπορούν να σχεδιάζουν το προσωπικό και κοινωνικό τους μέλλον».
Συνολικά τα ΠΣ του Νέου Σχολείου εστιάζουν:
- σε μορφωτικούς στόχους/ικανότητες που διατρέχουν όλα τα διδακτικά/μαθησιακά πεδία και αντικείμενα (και νοούνται και ως αρχές σχεδιασμού)
- στη διασύνδεση και επικοινωνία των διδακτικών/μαθησιακών αντικειμένων και στις θεμελιώδεις ιδέες/έννοιες και διαδικασίες
- στην ανάπτυξη δραστηριοτήτων και την καλλιέργεια ικανοτήτων για την συμμετοχή των μαθητών ως δρώντων υποκειμένων στην σχολική και ευρύτερη κοινωνική ζωή.
- στην διαφοροποιημένη διδασκαλία-μάθηση/ Διδακτικές-παιδαγωγικές προσεγγίσεις
- στην έμφαση στην αξιολόγηση για τη ανατροφοδότηση και βελτίωση της μάθησης
- στην προώθηση της ψηφιακής επικοινωνίας σε ισορροπία με τις κλασικές μορφές «προφορικότητας» και «εγγραματισμού».
- στην οργάνωση των διδακτικών-μαθησιακών αντικειμένων σε ευρύτερα μαθησιακά-διδακτικά πεδία όπως:
- στην ενίσχυση της αυτονομίας-ευελιξίας της σχολικής μονάδας στη διαχείριση του ωρολογίου προγράμματος
- στις διαδικασίες συνεχούς βελτίωσης των Προγραμμάτων Σπουδών (Δούκας, 2011 στο http://digitalschool.minedu.gov.gr/info/newps.php)
Από την άλλη πλευρά η ΜμΣ αποτελεί ένα ευρύτερο επιστημολογικό πλαίσιο ανάπτυξης του εκπαιδευτικού σχεδιασμού και της παιδαγωγικής που πραγματεύεται τη φύση της μάθησης καθώς και το πώς αυτή παράγεται και εποικοδομείται ενεργά από τα υποκείμενα.
Οι βασικές αρχές που διέπουν τη Μάθηση μέσω Σχεδιασμού αναφέρονται σε:
-
Ένα πλαίσιο βασικών μαθησιακών στόχων και αποτελεσμάτων, τα οποία αναπτύσσονται στη βάση σύνθεσης τεσσάρων παιδαγωγικών πρακτικών δηλαδή
- Την εγκατεστημένη πρακτική — Προοδευτική Παιδαγωγική (οικοδόμηση πάνω στα ενδιαφέροντα, τις εμπειρίες και τις γνώσεις των μαθητών),
- Τη ρητή διδασκαλία — Παραδοσιακή Παιδαγωγική (ρητή αποκάλυψη των μοτίβων νοηματοδότησης και επικοινωνίας),
- Την κριτική πλαισίωση — Κριτική Παιδαγωγική (Διερεύνηση ενδιαφερόντων και υποκειμενικότητας. Ποιος ο σκοπός της επικοινωνίας) και
- Τη μετασχηματίζουσα πρακτική — Εφαρμοσμένη Μάθηση (Δημιουργία πραγματικών νοημάτων, εφαρμογή μάθησης σε νέο πλαίσιο)].
- Ένα πλαίσιο περιεχομένων γνώσης και γνωστικών πεδίων που ουσιαστικά συνδέονται με τις θεματικές προδιαγραφές των εκάστοτε ΠΣ.
- Ένα δυναμικό πεδίο γνωστικής αλληλεπίδρασης και διαθεματικής προσέγγισης με την ανάπτυξη των 4 Γνωστικών Διαδικασιών (βιωματικές, εννοιολογικές, αναλυτικές και εφαρμοσμένες).
- Ένα πλαίσιο διαφάνειας και λογοδοσίας με τη συστηματική τεκμηρίωση και καταγραφή της μαθησιακής διαδικασίας και του σχεδιασμού.
Οι διαδικασίες που διασφαλίζουν τις αρχές της ΜμΣ αναφέρονται στην
- Ανάπτυξη διεπιστημονικών/ διαθεματικών πεδίων μάθησης και γνώσης (νέα μάθηση για σύγχρονα περιβάλλοντα δράσης που εμπεδώνεται μέσα από την ύφανση των 4 γνωστικών διαδικασιών)
- Ανάπτυξη νέων προδιαγραφών των ΠΣ και ανανέωσή τους ανάλογα με τις ανάγκες της εκπαιδευτικής κοινότητας σε τοπικό, περιφερειακό ή εθνικό επίπεδο. Η διαδικασία σχεδιασμού σε επίπεδο τάξης ή σχολείου φέρνει στο επίκεντρο τη συνεχή αναδιαπραγμάτευση των περιεχομένων και των θεματικών ενοτήτων του ΠΣ.
- Ανάπτυξη μιας στρατηγικής σύνδεσης του ΠΣ και της αξιολόγησης και τεκμηρίωσης της όλης διαδικασίας (με ψηφιακό ή συμβατικό τρόπο).
Από την αντιπαραβολή των παραπάνω γίνεται φανερό ότι η ΜμΣ αποτελεί μια συνθετική παιδαγωγική φιλοσοφία που περιλαμβάνει όλες τις διδακτικές πρακτικές, αλλά και ένα εργαλείο σχεδιασμού που εναρμονίζεται με τις προδιαγραφές των εκάστοτε ΠΣ.